8.2. Blog: Çevresel Bilinç Geliştirme

Merhaba Gençlik Akademisi’nin Gelecek Koruyucuları!

Bugün sizlerle hepimizin ortak evi olan dünyamızı ve onunla olan ilişkimizi konuşmak istiyorum. Belki de haberlerde, sosyal medyada ya da derslerinizde çevresel sorunlarla ilgili pek çok şey duymuşsunuzdur: İklim değişikliği, kirlilik, azalan doğal kaynaklar… Bazen bunlar o kadar büyük ve karmaşık görünebilir ki, nereden başlayacağınızı bilemeyebilirsiniz, hatta umutsuzluğa kapılmak bile doğal olabilir. Ama unutmayın, gezegenimizin karşı karşıya olduğu bu zorluklar karşısındaki en büyük umut kaynağımız sizlersiniz! Sizin enerjiniz, yaratıcılığınız, adalet duygunuz ve değişime olan inancınız, en karmaşık sorunları bile çözebilecek en güçlü itici kuvvettir.

Peki, tam olarak neden bahsediyoruz?

Çevresel Bilinç: Geleceğe Atılan İlk Adım

Çevresel bilinç, bireylerin çevreye olan duyarlılıklarını artırmalarını ve doğayı koruma konusundaki sorumluluklarını anlamalarını sağlar. Bu, sadece bilgi edinmekten çok daha fazlası; çevresel sorunlara karşı farkındalık geliştirmek, bu sorunları anlamak ve en önemlisi, bu bilgiyi kullanarak eyleme geçmek anlamına geliyor. Yani doğa ile olan ilişkimizi, çevresel sorunları ve bunların doğaya etkilerini kavramak, hava kirliliği veya su kirliliği gibi konularda bilgi sahibi olmak, bizleri çevresel meselelere karşı daha duyarlı kılar.

Bu bilinç, bizi çevresel sorunlarla ilgilenmeye, doğayı korumaya ve sürdürülebilir davranışlar sergilemeye teşvik eder. Kişisel eylemlerimiz kadar, toplumsal katılımımız da büyük önem taşır.

Neden Bu Kadar Önemli? Ortak Evimizin Sağlığı Bizim Elimizde!

Çevresel bilincin gelişmesi, hem bireyler hem de toplumlar için sayısız avantaj sunar:

• Doğal Kaynakların Korunması: Suyumuzun, ormanlarımızın ve diğer kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımı, gelecek nesillerin de bu kaynaklardan faydalanabilmesini sağlar. Örneğin, günlük yaşamda su tasarrufu yapmak gibi bilinçli kararlar almak, doğal kaynakların korunmasına doğrudan katkıda bulunur.

• İklim Değişikliğiyle Mücadele: İklim değişikliği dünya genelinde ciddi bir sorun. Çevresel bilinç, bu konuda daha duyarlı olmamıza ve sera gazı emisyonlarını azaltmak için neler yapabileceğimizi anlamamıza yardımcı olur. Enerji tasarrufu yapmak, toplu taşımayı kullanmak veya yenilenebilir enerji kaynaklarını desteklemek gibi adımlar atabiliriz.

• Toplumsal Sorunlara Çözüm Üretme: Çevresel bilince sahip bireyler, toplumsal ve çevresel sorunlara çözüm yolları bulma konusunda daha aktif hale gelir. Sürdürülebilir tarım, geri dönüşüm projeleri ve toplum temelli çevre çalışmaları, bu çözümlerde önemli bir rol oynar.

• Sağlıklı Bir Çevre Yaratma: Temiz hava, su ve yeşil alanlar, fiziksel ve zihinsel sağlığımız üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Yeşil alanların artırılması, ruh sağlığımız ve sosyal etkileşimlerimiz için çok değerlidir.

Unutmayın, bu sorunlar birbirinden ayrı değil, aksine birbirini tetikleyen ve şiddetlendiren karmaşık bir “krizler sarmalı” oluşturuyor.

Değişim Sensin: Gençler İçin Eylem Rehberi

Endişelenmek doğal, ama değişim eylemle başlar. En küçük bireysel adımdan en büyük toplumsal harekete kadar, değişimin bir parçası olmanın sayısız yolu var. Unutmayın, değişim sizsiniz!

1. Bilgiden Bilince: Eğitim ve Farkındalık

Farkındalığın ilk adımı doğru bilgiye ulaşmak. Bu süreç sıkıcı dersler yerine, gençlerin ilgisini çekecek modern ve interaktif yöntemlerle tasarlanabilir:

• Uzmanlarla Buluşmalar: İklim değişikliği, sürdürülebilir tarım, atık yönetimi gibi konularda uzman akademisyenler, aktivistler veya sivil toplum kuruluşu temsilcileriyle söyleşiler düzenleyebiliriz. Böylece sorularımızı doğrudan sorabilir ve konuyu ilk ağızdan öğrenebiliriz.
• Belgesel ve Kitap Kulübü: Çevre sorunlarını ve çözüm önerilerini çarpıcı bir şekilde ortaya koyan belgeselleri (örneğin, A Plastic Ocean, Seaspiracy) veya ufuk açıcı kitapları düzenli olarak izleyip tartışarak eleştirel düşünme ve tartışma kültürümüzü geliştirebiliriz.
• Akran Eğitimi: Konuyla daha ilgili ve bilgili gençlerden oluşan bir “Çevre Elçileri” ekibi kurarak, edindiğimiz bilgileri kendi akranlarımıza daha samimi ve anlaşılır bir dille aktarabiliriz. Okullarda çevre eğitimleri ve sürdürülebilirlik konuları üzerinde durulması bu konuda bize yol gösterecektir.

2. Eller Kirlensin: Uygulamalı ve Yaratıcı Atölyeler

Soyut bilgilerin somut deneyimlere dönüşmesi, bilincin kalıcı hale gelmesinde kilit rol oynar:

• “Atıktan Sanata” ve İleri Dönüşüm Atölyeleri: Tek kullanımlık plastikler, eski gazeteler veya ambalaj atıkları gibi malzemeler kullanarak sanatsal ürünler veya kullanışlı eşyalar (saksı, kalemlik, bez çanta) yapabiliriz. Bu atölyeler, atık kavramına bakışımızı değiştirir ve yaratıcılığımızı teşvik eder.
• Tohum Topu Yapımı: Kil, toprak, su ve çeşitli bitki tohumları karıştırılarak hazırlanan “tohum topları” ile hem eğlenceli bir etkinlik yapar hem de akademinin bahçesine veya ağaçlandırılması gereken alanlara bırakarak yeşillendirme çalışmalarına doğrudan katkı sağlayabiliriz.
• Kompost ve Ekolojik Bahçe Kurulumu: Akademinin yemekhanesinden çıkan organik atıkları komposta dönüştüren bir sistem kurabiliriz. Elde edilen bu verimli toprağı, akademi bahçesinde oluşturulacak küçük bir ekolojik bostanda kullanarak gıda döngüsünü ve toprağın değerini uygulamalı olarak öğrenebiliriz.

3. Okuldan Sokağa: Topluluk Odaklı Projeler

Bireysel farkındalık, kolektif eyleme dönüştüğünde gerçek bir etki yaratır:

• Akademide “Sıfır Atık” Kampanyası: Gönüllü öğrenciler ve öğretmenlerden bir ekip kurarak, okulda çıkan atıkları denetleyebilir, uygun geri dönüşüm kutuları yerleştirebilir ve tüm akademiye yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapabiliriz. En çok geri dönüşüme katkı sağlayan veya en az atık üreten sınıf veya grupları ödüllendirmek, motivasyonu artıracaktır.
• Farkındalık Yürüyüşleri ve Yerel Temizlik Etkinlikleri: Belirli çevre günlerinde (örneğin, 5 Haziran Dünya Çevre Günü) pankartlar ve sloganlarla yerel bir yürüyüş düzenleyebilir veya yakındaki bir park, sahil ya da ormanlık alanda temizlik etkinliği yapabiliriz.
• Yerel Yönetimlerle İş Birliği: “Çevreci Komşu Kart” veya “Atık Nakit Projesi” gibi başarılı belediye uygulamalarını araştırarak kendi yerel belediyelerimize benzer projeler sunabilir ve değişim için talepte bulunabiliriz.

4. Yalnız Değilsin: Gençlik Hareketleri ve Sivil Topluma Katılım

Bu mücadelede yalnız olmadığımızı ve küresel bir hareketin parçası olduğumuzu hissetmek motivasyonumuzu artırır:

• İlham Veren Genç Aktivistlerle Tanışma: Türkiye’de iklim grevlerini organize eden ve seslerini uluslararası platformlarda duyuran Atlas Sarrafoğlu ve Selin Gören gibi genç iklim aktivistlerinin hikayeleri bize cesaret verecektir. Greta Thunberg gibi dünya çapındaki gençlerin de etkisiyle, hükümetlerin iklim değişikliği konusundaki yetersiz politikalarına karşı bir değişim arzusunun ne kadar güçlü olabileceğini görebiliriz.
• Gönüllülük Fırsatları: TEMA, Greenpeace, WWF-Türkiye gibi köklü çevre örgütlerinin faaliyetlerini araştırabilir, fidan dikimi, savunuculuk kampanyaları veya etkinlik gönüllülüğü gibi programlarına katılabiliriz.
• Resmi Programlara Katılım: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın “İklim Elçileri” gibi resmi platformları, karar alma süreçlerine daha yakın olmamız için önemli fırsatlar sunar.

5. Günlük Yaşamda Sürdürülebilir Alışkanlıklar: Bireysel Gücün

Her gün yaptığımız küçük seçimler, bir araya geldiğinde devasa bir etki yaratabilir. Ekolojik ayak izimizi küçültmek için atabileceğimiz bazı pratik adımlar şunlar:

• Tüketimi Azalt: Bir şeyi satın almadan önce “Buna gerçekten ihtiyacım var mı?” diye sor. Özellikle tek kullanımlık plastiklerden (poşet, şişe, pipet, bardak) uzak dur.
• Yeniden Kullan: Atmak yerine tamir et, başka bir amaçla kullan veya başkasına ver. Su şişeni (matara) ve alışveriş çantanı yanında taşı. İkinci el kıyafet ve eşyaları tercih et.
• Doğru Geri Dönüştür: Evindeki ve okulundaki geri dönüşüm kutularını doğru kullan. Cam, kağıt, plastik ve metalleri çöpe değil, ait oldukları kutulara at.
• Enerji ve Su Tasarrufu Yap: Kullanmadığın odanın ışığını ve fişe takılı elektronik aletleri kapat. Dişini fırçalarken veya duş alırken suyu boşa akıtma, daha kısa duşlar al.
• Bilinçli Beslen: Gıda israfını önle. Mümkün olduğunca yerel ve mevsiminde üretilmiş gıdaları tercih et. Bitkisel bazlı beslenmeyi artırmayı düşünebilirsin.

Geleceğin Koruyucusu Olmak: Sonuç ve Çağrı

Bu rehberin en temel mesajı şudur: Bilgi güçtür, sorumluluk yol gösterir, eylem değiştirir ve umut yaşatır. Attığınız her küçük adım, kullandığınız her bez çanta, geri dönüştürdüğünüz her şişe, katıldığınız her etkinlik, bir kartopu gibi büyüyen bir değişimin parçasıdır. Tek başınıza bir okyanusu temizleyemezsiniz, ama bir sahili temizlemeye başlayabilirsiniz. Ve sizinle birlikte binlerce, milyonlarca genç aynı anda kendi sahillerini temizlemeye başladığında, işte o zaman okyanuslar temizlenir.

Sizler, sadece bugünün öğrencileri değilsiniz. Sizler, yarının bilim insanları, mühendisleri, sanatçıları, öğretmenleri, politikacıları ve en önemlisi, bilinçli vatandaşlarısınız. Gelecek, boş bir sayfa değil; sizin bugünkü seçimlerinizle, eylemlerinizle ve hayallerinizle yazılıyor.

Pasif bir seyirci olmayı reddedin. Sorgulayın, araştırın, öğrenin. Sonra bildiklerinizi ailenizle, arkadaşlarınızla, komşularınızla paylaşın. Ve en önemlisi, harekete geçin. Bir çevre kulübü kurun, bir kampanya başlatın, bir sivil toplum kuruluşuna gönüllü olun veya sadece günlük hayatınızda daha bilinçli bir tüketici olun. Hangi yolu seçerseniz seçin, bilin ki yalnız değilsiniz. Sizin gibi düşünen ve hisseden milyonlarca gençle birlikte, daha adil, daha yeşil ve daha yaşanabilir bir dünya inşa etme gücüne sahipsiniz.

Geleceğin koruyucuları, görev sizi bekliyor. Değişim mümkün ve o değişimin öncüsü sizlersiniz!

08.2. Çevresel Bilinç Geliştirme – Mehmet KÖŞK